1. Achtergronden en het ontstaan van het idee
Het leger van de kinderen en jongeren die op straat leven groeit gestaag over de hele wereld. Ze hebben kracht noch middelen om voor hun rechten op te komen, vallen ten prooi aan misbruik en misdaad. In Lima, de hoofdstad van Peru, verdienen naar schatting 5000 kinderen en jongeren hun dagelijks brood en dat van hun families op straat. Om en nabij 1200 gaan uiteindelijk niet meer naar huis, blijven op straat leven; nog eens 800 verblijven in tehuizen. Een aantal komt naar Generación, een organisatie die sinds haar oprichting in 1988 samen met hen van de straat voor hun rechten vecht en huizen voor hen openstelt, waar ze als gelijken onder gelijken worden bejegend. (Op 20 november 1989 werd het verdrag inzake de rechten van het kind door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangenomen; het werd op 2 september 1990 van kracht.) Door Generación ben ik in 2000 met die kinderen en jongeren in contact gekomen.

beelden van een fotoreportage van George Hsia over de kinderen en jongeren van de straat in Lima

Sinds 2005 doe ik een of twee keer per jaar een maand lang theater met de kinderen en jongeren van de toenmalige huizen van Generación, gebaseerd op hun levens; rappen en zingen en spelen zij hun ervaringen en begeleiden hun spel op Peruaanse fluiten, snaarinstrumenten en trommelkisten. We noemden het stuk 'nana de la calle' (wiegelied van de straat). Sinds 2007 betrekken we de kinderen en jongeren die hartje Lima permanent op straat leven erbij, onze werkplek met hen is een van de stadsparken in het centrum. In 2008 beginnen de kinderen en jongeren van de straat hun 'wiegelied' - hun leven - op middelbare scholen te brengen, gevolgd door discussies met de scholieren. Een kerngroep uit eigen gelederen zorgt ervoor dat die voorstellingen en discussies onder alle omstandigheden door kunnen gaan.

Een zekere continuïteit is gewaarborgd: van meet af aan heeft Generación ervoor gezorgd dat de kinderen en jongeren die onderdak in haar huizen vinden instrumenten leren spelen, dat er met hen wordt getekend en gekleid. En voor hen die op straat leven wordt enkele keren per jaar in een van Lima's parken een dag vol sport, muziek, spel en kunst georganiseerd; een honderdtal komt er telkens op af.

In september 2009 nemen we de draad met de groep hartje Lima weer op en gaan tevens twee keer per week met kinderen en jongeren aan de slag die wat verder uit het centrum onder een van de bruggen over de rivier Rimac leven, betrekken ook hen bij het theater; met beide groepen zullen de musici die Generació engageert geregeld blijven werken.

De invloed van de kinderen en jongeren op dit theater en de invloed van dit theater op de kinderen en jongeren

• De theatertekst is gebaseerd op een interview met een ex-straatkind.
• We maken gebruik van hun beelden, bewegingen, melodieën en ritmen.
• De eerste lezing van de theatertekst met allen bij elkaar was hun eerste kennismaking met het voor hen normale leven vanuit een zekere afstand.
• Ze ervoeren dat je vanuit die afstand met je leven - met elementen daarvan - kunt spelen, erom kunt lachen, er iets aan kunt veranderen.
• Voorbijgangers in het park bleven staan toekijken, een hele zaal stond te klappen.
• Uiteindelijk is dit theater hun eigen instrument geworden, een instrument om zelf voor hun zaak op te komen.

Belangrijk is, dat er wordt uitgegaan van de belevingswereld van de kinderen en jongeren van de straat.
Samen met de hen begeleidende kunstenaars leren ze, al spelend, het alfabet en de grammatica van hun normale leven kennen en ervaren de grenzen ervan. Ze leren de mogelijkheden van hun talenten en capaciteiten kennen, beheersen en vergroten.
De meesten zullen geen kunstenaar worden, maar zullen wel worden bijgestaan bij het doorstromen naar scholingen die bij hen passen.

3. Wie zijn de doelgroepen?
In eerste instantie de kinderen en jongeren van de straat, nazaten van de armsten der armen, die als waardeloos zwerfafval worden beschouwd; die je mag schoppen, slaan, verkrachten, en die de vicieuze cirkel van de armoede niet alleen kunnen doorbreken. Vruchtgebruikers zijn niet alleen zij maar is tevens de maatschappij waartoe zij behoren.

4. Waar willen we met een straatacademie aan de slag?
Een straatacademie zou overal moeten zijn waar kinderen en jongeren op straat belanden en zal ter plekke moeten worden aangepast aan de situatie, met dien verstande, dat er wordt uitgegaan van de belevingswereld van die kinderen en jongeren en niet van de wensen van de machthebbers.
In Lima is een dergelijke academie een logisch gevolg van de stappen die we tot nog toe hebben gezet; deze academie zou als studieproject kunnen dienen.

5. Wie betaalt?
De maatschappij waartoe die kinderen behoren en die zelf ook vruchtgebruiker is. Mocht dat in het begin niet mogelijk zijn, de internationale maatschappij, internationale organisaties op het gebied van educatie of NGO's die op het gebied van educatie bezig zijn.

Ondertussen gaan we gewoon door.

Sabine Vess, Stichting Bruno Schulz Instituut
Zaltbommel, oktober 2009